Studer en Revox. Meest voorkomende problemen.
Naar de hoofdindex
Naar de Studer-Revox index
Verreweg het grootste probleem met oude electronische apparatuur (niet alleen Studer en Revox)
is dat de electrolytische condensatoren met de jaren hun capaciteit verliezen. Condensatoren
kunnen electrische energie opslaan, vergelijkbaar met batterijen en accu's. En zoals de
accu in een GSM na vele keren opladen vervangen moet worden, zo geldt dat ook voor
sommige condensatoren. Bij een GSM merk je dat je steeds vaker moet opladen. Bij
een apparaat met tientallen condensatoren kan het tot een heel scala aan problemen leiden:
Brom, ruis, vervormd geluid, kortsluiting, apparaten die niet inschakelen.
Electronica zit vol met condensatoren. Een doorsnee Revox-apparaat bevat er zeker 60.
De ervaring leert dat na 25 jaar zo'n 20% van de condensatoren problemen oplevert,
in de zin dat ze niet meer aan de specifikaties voldoen. In mijn (nog werkende) B77
uit 1980 voldeed in 2010 7% van alle condensatoren niet meer aan de specifikaties.
Bij een kapotte B225 was dat percentage zelfs ruim 40%.
Het is overigens geen specifiek probleem van oudere apparatuur. Ook condensatoren uit de
hedendaagse SMD-techniek kennen dit probleem. Er wordt zelfs aangenomen dat de
levensduur van SMD-condensatoren nog korter is.
Condensatoren zijn er in verschillende soorten. De soorten die problemen opleveren zijn electrolytische condensatoren (elco's) en tantaalcondensatoren. De eersten zijn cylindervormig, de tantaalcondensatoren zijn druppelvormig. Zie de foto hiernaast. Het electrolyt in elco's verdampt met de jaren, waardoor de capaciteit tot nul zakt. In de praktijk gaat het niet om bepaalde merken of types, het lijkt er op dat bepaalde produktieseries meer problemen geven dan andere. Als de eerste twee 47 microfarad elco's in orde zijn, zijn de andere 47uF in het apparaat het vaak ook. Om de capaciteit van een elco te meten moet een aansluiting losgesoldeerd worden. Omdat de meeste elco's weinig kosten is het dan sneller om meteen de elco te vervangen.
Tantaalcondensatoren hebben niet het verdampingsprobleem van elco's. Ze zijn wel erg gevoelig voor te hoge spanningen. Die kunnen zich voordoen wanneer er in de omgeving een elco z'n capaciteit verliest of kortsluiting veroorzaakt. Soms is een kapotte tantaalcondensator te herkennen aan een klein gaatje. Ook hier geldt dat ze voor controle losgesoldeerd moeten worden, dan is directe vervanging wel zo snel. Tantaalcondensatoren mogen altijd door elco's met dezelfde capaciteit/voltage vervangen worden. Beide types kunnen, tot circa 10 microfarad, ook door foliecondensatoren vervangen worden.
Bij Studer en Revox duikt nog regelmatig een derde probleemtype op, condensatoren van Rifa. Het aardige van deze is dat het probleem goed zichtbaar is. Het is te herkennen aan veel kleine barstjes in de kunstof behuizing, die er craquelé uitziet. Zie de foto hiernaast. Dat eindigt op enig moment met een knal, een vonk en wat rook. Ondere andere Wima levert hiervoor goede vervangers.
Een tweede probleem is vervuiling en/of oxydatie. Het gaat om (steek)contacten,
printplaten en potmeters. Het gaat niet alleen om wat via de lucht binnenkomt,
contactspray vormt ook een goede bodemlaag voor vervuiling. Schoonmaken is de remedie.
Een paar voorbeelden. De toetsen van apparaten uit de B1nn- en B2nn-series geven
nogal eens problemen. Ze werken via een grafietstempel op een metalen contactraster,
zie de foto hiernaast. Reiniging van raster (isopropylalcohol) en grafietstempel
(met water) lost het in veel gevallen op.
Krakende potmeters kunnen worden gespoeld met isopropylalcohol. Met alcohol kunnen
ook andere metalen contacten worden schoongemaakt.
Ook de vele steekcontacten verdienen aandacht. Meestal zijn ze in orde, een enkele
keer speelt vervuiling of oxydatie. Printplaten kunnen schoongemaakt worden met een
kwast en alcohol. Beter nog werkt een ultrasoon-reiniger met een geschikte vloeistof.
Die zijn te koop vanaf ca. 50 euro en besparen veel tijd. Daarbij wel oppassen met
relais en spoelen, de vloeistof moet er ook weer uit kunnen.
Het derde hoofdprobleem zit in de slijtage van draaiende/bewegende onderdelen. Denk hierbij aan potmeters, maar vooral ook aan opname- en weergavekoppen, motoren, lagers, aandrukrollen, relais en dergelijke. Deze categorie verdient extra aandacht omdat vervanging van deze delen niet alleen prijzig is, het gaat ook vaak om onderdelen die niet meer nieuw verkrijgbaar zijn. Soms keer helpt schoonmaken en/of smeren nog een tijdje, maar een weergavekop met een kopspiegel van 6 mm is echt versleten. Vervanging van de koppen kan honderden euro's kosten. Een aandrukrol kan 50 euro kosten. Ieder apparaat heeft in dit opzicht z'n eigen specifieke zwakke punten. Het hoeft daarbij niet per se om draaiende delen te gaan. Zo verliest het display van de B215 cassettedeck op de duur z'n lichtsterkte, totdat die bij daglicht bijna niet meer afleesbaar is. Wie aan een revisie denkt doet er goed aan vooraf te bekijken wat er vervangen moet worden en wat die delen gaan kosten. Soms het beter een apparaat als onderdelenmagazijn te verkopen.
Tot slot nog iets over de grijze, suede-achtige coating op apparaten uit de B7n-serie.
Deze zogenaamde Nextel coating (van fabrikant 3M) wordt door inwerking van vocht op den
duur wat viezig, zacht en kleverig. Er is wel iets aan te doen.
Meer...